Phương thức xử lý vi phạm nghĩa vụ thanh toán

Như đã đề cập ở bài viết về Tranh chấp hợp đồng kinh tế, có thể nói các tranh chấp thường gặp trong hợp đồng kinh tế chủ yếu về các tranh chấp liên quan đến yêu cầu về thanh toán. Vì vậy, khi phát sinh tranh chấp về vi phạm nghĩa vụ thanh toán, các bên có thể sử dụng các phương thức xử lý sau đây:

Phương thức xử lý tanh chấp về vi phạm nghĩa vụ thanh toán

1. Xử lý vi phạm nghĩa vụ thanh toán bằng thương lượng, đàm phán:

Có thể nói Thương lượng là phương thức giải quyết các bên ưu tiên khi giải quyết tranh chấp, đặc biệt là tranh chấp do vi phạm nghĩa vụ thanh toán. Nguyên nhân dẫn đến vi phạm nghĩa vụ thanh toán có thể do bên mua không đủ điều kiện thanh toán toàn bộ, hoặc do bên mua cố tình chây ỳ, chiếm dụng vốn của bên bán. Vì vậy, xem xét, nếu điều kiện thanh toán của bên mua gặp khó khăn, các bên có thể ưu tiên lựa chọn phương thức thương lượng để đảm bảo bảo việc giải quyết tranh chấp tối ưu nhất. 

Ưu điểm nổi bật của phương thức giải quyết tranh chấp này là tính bảo mật cao vì tham gia giải quyết chỉ có các bên trong tranh chấp. Nếu trong trường hợp các bên đã đồng ý ngồi lại để thương lượng, đàm phán thì sẽ dễ đi đến kết quả như mong muốn, thời gian giải quyết nhanh chóng và đặc biệt là ít tốn kém. 

Tuy nhiên, nếu trong trường hợp bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán có thái độ chây ỳ, thiếu trung thực và gây cản trở thì e rẳng phương thức giải quyết này khả năng thành công là rất mong manh, không thể tìm được tiếng nói chung. Bên cạnh đó, các bên khi đã đạt được thỏa thuận mà một bên chỉ “đồng ý cho xong” thì hiệu quả của phương thức này cũng bằng không, bởi nó phụ thuộc vào sự tự nguyện của bên phải thi hành.

Vì vậy, bên bị vi phạm cần phải xác định rõ về thiện chí của bên còn lại, tránh trường hợp bên còn lại chấp nhận thương lượng kéo dài vụ tranh chấp, nhất là khi thời hiệu khởi kiện không còn. Bởi vậy, các bên tranh chấp thường phải lưu ý, cân nhắc đến yếu tố này trước hoặc trong khi tiến hành thương lượng để có giải pháp lựa chọn hợp lý trong quá trình giải quyết tranh chấp thương mại.

2. Xử lý vi phạm nghĩa vụ thanh toán bằng hòa giải:

Hòa giải là một phương thức giải quyết tranh chấp tương đối hiệu quả. Ưu điểm nổi trội của phương thức này là thời gian giải quyết tranh chấp thông qua hòa giải khá ngắn. Một trong những ưu điểm nữa của hòa giải là tính bảo mật, nội dung vụ tranh chấp được giữ bí mật, tránh những rủi ro không có về uy tín, danh tiếng của các bên tranh chấp trong hoạt động kinh doanh, hợp tác với các đối tác khác cũng như trong các hợp đồng, dự án trong tương lai. Bên cạnh đó, phương thức hòa giải cũng giúp duy trì quan hệ hợp tác các bên, thậm chí các bên sau hòa giải ngoài việc tiếp tục hoàn thành nghĩa vụ thỏa thuận tại hợp đồng đang triển khai vẫn có thể bắt tay hợp tác trong các dự án sau đó.

Tuy nhiên, hiện nay rất ít doanh nghiệp lựa chọn phương thức giải quyết này, bởi có những sự lo ngại nhất định. Bởi bản thân các doanh nghiệp là những người hiểu rõ tranh chấp nhất mà còn không thương lượng được thì liệu rằng sự xuất hiện của người thứ ba có khả thi để giúp giải quyết tranh chấp đó hay không. Bên cạnh đó, tính bắt buộc thi hành của kết quả hòa giải cũng đáng quan ngại, bởi mặc dù các bên đã hòa giải xong, hoặc bên vi phạm nghĩa vụ thanh toán đồng ý hòa giải nhưng chịu thi hành thì có khác gì kết quả của thương lượng. Bên bị vi phạm vẫn phải tiến hành khởi kiện thông qua tòa án hoặc cơ quan trọng tài để có một bản án/phán quyết có tính chất bắt buộc đối với bên còn lại hoặc là cơ sở để thi hành án sau này.

Vì vậy, để thực hiện phương thức này có hiệu quả, người thứ ba với tư cách là Hòa giải viên được lựa chọn phải là người có kiến thức chuyên môn, có uy tín và kinh nghiệm, được đào tạo các kỹ năng hòa giải để giúp các bên tìm ra điểm lợi ích chung. Bên cạnh đó, sau khi các bên đã đi đến được hòa giải thành, lo ngại về tính bắt buộc thì có thể thực hiện yêu cầu Tòa án công nhận kết quả hòa giải thành ngoài Tòa án, quy định tại chương XXXIII Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

3. Thông qua cơ quan tài phán xử lý vi phạm nghĩa vụ thanh toán:

Khi các bên đã thực hiện các phương thức giải quyết là thương lượng/ hòa giải mà không xử lý được vi phạm về nghĩa vụ thanh toán; hoặc bên bị vi phạm nhận định được việc giải quyết tranh chấp bằng thương lượng và hòa giải không có hiệu quả thì tiến hành sử dụng phương thức khởi kiện nhằm thông qua Cơ quan tài phán để yêu cầu bên vi phạm thực hiện nghĩa vụ thanh toán.

So với phương thức thương lượng và hòa giải thì phương thức này thời gian giải quyết sẽ kéo dài hơn, tốn kém chi phí giải quyết nhưng kết quả lại mang tính bắt buộc thi hành đối với các bên. Vì vậy, chúng tôi thường cho rằng “cực chẳng đã mới mang nhau ra Tòa án hay Trung tâm Trọng tài”.

Tuy nhiên, khi lựa chọn giải quyết thông qua Tòa án hay thông qua Trọng tài cũng sẽ có những khác biệt nhất định, cụ thể:

Giải quyết tranh chấp bằng Tòa án:

Mặc dù chi phí khi giải quyết thông qua Tòa án sẽ cao hơn so với phương thức thương lượng, hòa giải nhưng sẽ thấp hơn so với Trọng tài. Trình tự tố tụng chặt chẽ theo quy định của pháp luật, đảm bảo được giải quyết thông qua hai cấp. Tuy nhiên, đây cũng chính là nhược điểm khi giải quyết tranh chấp bằng Tòa án bởi thủ tục thiếu linh hoạt và kéo dài, tính xét xử công khai không phù hợp với hoạt động kinh doanh thương mại vì dễ ảnh hưởng đến uy tín và tiết lộ bí mật kinh doanh. Nguyên tắc đảm bảo giải quyết hai cấp có thể bị kháng cáo dẫn đến vụ tranh chấp bị kéo dài.

Giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài

So với giải quyết thông qua Tòa án thì giải quyết thông qua Trọng tài có thủ tục linh hoạt, đơn giản, các bên có thể chủ động về thời gian và địa điểm giải quyết tranh chấp tùy vào từng trung tâm trọng tài. Các bên có quyền lựa chọn trọng tài viên để giải quyết, để đảm bảo Trọng tài viên được lựa chọn có chuyên môn, có kinh nghiệm thực tế. Bên cạnh đó, giải quyết thông qua trọng tài đảm bảo bí mật hơn so với Tòa án. Phán quyết của Trọng tài mang tính chất chung thẩm và không bị kháng cáo, dẫn đến thời gian giải quyết tranh chấp nhanh chóng hơn so với Tòa án.

Tuy nhiên, chi phí Trọng tài thường cao hơn Tòa án. Bên cạnh đó, đối với việc thi phán quyết trọng tài vẫn gặp những khó khăn nhất định khi quy định pháp luật chưa rõ ràng, còn thiếu sót. Đặc biệt, trong trường hợp áp dụng các biện pháp khẩn cấp tạm thời, luật Thi hành án hiện nay vẫn chưa quy định rõ thẩm quyền của Trọng tài. 

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật sư DFC về nội dung xử lý vi phạm nghĩa vụ thanh toán. Hy vọng nó sẽ giúp ích cho bạn đọc. Nếu bạn đọc quan tâm tới Dịch vụ tư vấn doanh nghiệp - Luật sư hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp hãy liên hệ với chúng tôi qua tổng đài 19006512 để được tư vấn miễn phí

>> Dịch vụ soạn thảo hợp đồng và rà soát hợp đồng (KDTM, DN)