Hợp tác luật hình sự quốc tế về đấu tranh phòng chống tội phạm là vấn đề có tính toàn cầu, nhất là trong bối cảnh trên thế giới hiện nay, tình hình tội phạm đang diễn biến rất phức tạp và có chiều hướng gia tăng. Trong tiến trình hội nhập, trước mức độ nguy hiểm của tình hình tội phạm nói chung và tội phạm có tính chất quốc tế nói riêng, Các cơ quan và công ty Luật tại Việt Nam đã rất nỗ lực xây đựng và hoàn thiện hệ thông pháp luật nhất là trong lĩnh vực hình sự, tố tụng hình sự, thương mại, tài chính ngân hàng... và tích cực tham gia ký kết, gia nhập các điều ước quốc tế trong lĩnh vực phòng chống tội phạm.
Sau đây Công ty tư vấn pháp luật miễn phí DFC xin gửi tới quý khách chi tiết bộ luật Hình sự Quốc tế:
TẢI TOÀN BỘ CHI TIẾT BỘ LUẬT HÌNH SỰ QUỐC TẾ:
Chính vì vậy, việc nghiên cứu tìm hiểu về luật hình sự quốc tế - lĩnh vực pháp lý điều chỉnh các quan hệ hợp tác đấu tranh phòng chống tội phạm của cộng đồng quốc tế là rất cần thiết. Trong bài viết này, chúng tôi cố gắng trình bày tương đối hệ thống và toàn diện những nội dung của luật hình sự quốc tế nhằm cung cấp những kiến thức cơ bản, chuyên sâu về luật hình sự quốc tế - một lĩnh vực còn khá mới mẻ đối với Việt Nam.
Do tính chất phức tạp của nội dung các vấn đề thuộc phạm vi của luật hình sự quốc tế nên chắc chắn bài viết này không thể tránh khỏi những hạn chế nhất định. Rất mong nhận được những ý kiến đóng góp của bạn đọc.
KHÁI NIỆM VỀ LUẬT HÌNH SỰ QUỐC TẾ VÀ ĐỊNH NGHĨA LUẬT HÌNH SỰ QUỐC TẾ LÀ GÌ?
Trong hệ thống pháp luật quốc tế, luật hình sự quốc tế là tổng thể các nguyên tắc, các quy phạm pháp lý quốc tế điều chỉnh các vấn đề pháp lý trong hoạt động hợp tác đấu tranh phòng chống tội phạm của cộng đồng quốc tế.
Theo nhận định của các học giả luật quốc tế, luật hình sự quốc tế là minh chứng đầy thuyết phục cho một giai đoạn phát triển hoàn thiện của luật quốc tế. Các hành vi xâm phạm nghiêm trọng đối với luật quốc tế cần phải bị trừng phạt nghiêm khắc để bảo đảm môi trật tự pháp lý quốc tế ngày càng ổn định và bền vững. Thực tiễn quan hệ quốc tế đã từng tồn tại những thực tế phi lý không thể chấp nhận, cần phải bị loại bỏ khỏi đời sống quốc tế. Cụ thể như các cá nhân nắm quyền lực đã đưa ra các quyết định thực hiện các hành vi tội phạm quốc tế, những hậu quả của hành vi này lại giáng lên đầu toàn bộ dân cư của quốc gia đó. Đây là điều cần phải lên án và ngăn chặn nhằm khẳng định công lý trong đời sống quốc tế hiện đại. Ví dụ rõ nét nhất là các biện pháp trừng phạt quốc tế áp đặt đối với lrac do hành vi tiến hành chiến tranh xâm lược Côoet của chính phủ Sađam Hunxen đã gây ra nhiều đau khổ và khó khăn tột cùng cho cộng đồng dân cư Irac. Đề loại bỏ các hiện tượng kiểu như vậy ra khỏi đời sống quốc tế, cần phải có một công cụ pháp lý đủ mạnh và hiệu quả để tìm ra một lối thoát đối với tình trạng đe dọa hòa bình và an ninh quốc tế do các cá nhân gây ra, công cụ pháp lý mong đợi đó chính là luật hình sự quốc tế. Sự hình thành và phát triển của ngành luật này đã góp phần không nhỏ cho sự nghiệp gìn giữ hòa bình và an ninh quốc tế. Các nguyên tắc và quy phạm của nó là cơ sở pháp lý để trừng phạt nghiêm khắc các cá nhân tội phạm gây ra thảm họa cho nhân loại. Số phận các cá nhân tội phạm đầu sỏ Đức - Ý - Nhật sau Đại chiến thế giới lần thứ II là minh chứng đầy hiệu quả của vai trò cũng như vị trí của luật hình sự quốc tế trong đời sống nhân loại.
Trong khoa học luật quốc tế và trong thực tiễn, thuật ngữ “luật hình sự quốc tế” đã được sử dụng phổ biến từ lâu, tuy nhiên khái niệm này không được hiểu thống nhất trong giới khoa học nghiên cứu về luật hình sự quốc tế. Vấn đề lý luận còn chưa đi đến thống nhất là vấn để phạm vi điều chỉnh và tên gọi phù hợp cho ngành luật này. Trong thực tiễn khoa học luật quốc tế đã tồn tại nhiều thuật ngữ khác nhau để chỉ ngành luật hình sự quốc tế, phụ thuộc vào phạm vi điều chỉnh của nó theo quan điểm khoa học cá nhân của từng nhà nghiên cứu luật hình sự quốc tế. Sự khác biệt cơ bản và quan trọng nhất giữa các nhà khoa học luật quốc tế là nội dung vấn đề mà ngành luật này điều chỉnh. Tuy có sự khác biệt nêu trên nhưng tất cả giới nghiên cứu đều nhất trí về sự hình thành và phát triển của luật hình sự quốc tế, đây là thực tế không thể phủ nhận, khi có đầy đủ cơ sở để chứng minh sự tồn tại và phát triển của ngành luật này trong hệ thống luật quốc tế.
Luật hình sự quốc tế có những điểm khác biệt so với luật hình sự quốc gia. Sự khác biệt này được thể hiện qua các nội dung sau đây:
Đối tượng điều chỉnh của luật hình sự quốc tế chủ yếu là các vấn đề pháp lý phát sinh trong quá trình các quốc gia hợp tác đấu tranh ngăn chặn và trừng trị tội phạm quốc tế. Việc truy cứu trách nhiệm pháp lý đối với các cá nhân phạm tội ác chống hòa bình và an ninh không phải là cơ sở giải phóng trách nhiệm pháp lý của quốc gia.
Luật hình sự quốc tế có tính chất tổng hợp, bao gồm cả các quy phạm luật hình sự, tố tụng hình sự và thi hành án quyết hình sự.
Các quy phạm luật hình sự quốc tế quy định tính chất tội phạm và hình phạt đối với các hành vị phạm tội, trong một số trường hợp các quy phạm này có hiệu lực hồi tố, như đối với tội phạm chiến tranh, diệt chủng...
Ngoài ra trong luật hình sự quốc tế còn có các điều ước quốc tế ghi nhận các điều khoản không chỉ giành cho các quốc gia mà còn đối với cá nhân bằng cách quy định các điều khoản nghiêm cấm, cảnh báo và răn đe bằng các hình phạt đối với các hành vi tội phạm.
Với tất cả các khác biệt cũng như sự tương đồng vẻ nội dung giữa luật hình sự quốc tế với luật hình sự quốc gia, hệ thống các nguyên tắc của luật hình sự quốc tế có đặc điểm riêng và rất đa dạng, các nguyên tắc này được ghi nhận trong các văn bản pháp lý quốc tế qua các thời kỳ hình thành và phát triển luật hình sự quốc tế. Ở đây chúng ta giới hạn từ thời điểm Tòa án quân sự quốc tế Nurumbe được thành lập nhằm mục đích xét xử các tội phạm đầu sỏ của nước Đức phát xít.
Khi Tòa án Nurumbe hoàn thành sứ mạng lịch sử của mình, Đại hội đồng Liên hợp quốc vào năm 1946 đã ra nghị quyết đặc biệt nhấn mạnh các nguyên tắc luật quốc tế đã được Quy chế tòa án Nurumbe và các phán quyết của nó công nhận như là các nguyên tắc được công nhận chung. Trong số đó có thể liệt kê các nguyên tắc quan trọng sau đây:
- Nguyên tắc cấm chiến tranh xâm lược;
- Nguyên tắc trừng phạt bằng hình luật các tội ác quốc tế;
- Nguyên tắc cá nhân không được miễn trách nhiệm hình sự đối với tội ác quốc tế;
- Nguyên tắc không áp dụng thời hiệu tố tụng đối với các tội ác quốc tế.
Luật hình sự quốc tế là công cụ pháp lý mà cộng đồng quốc tế xây dựng nhằm mục đích ngăn ngừa và trừng trị các loại hình tội phạm thuộc phạm vi điều chính của ngành luật này cũng như sự tăng cường sự hợp tác quốc tế trong cuộc đấu tranh phòng chống tội phạm. Căn cứ vào từng loại tội phạm mà các quốc gia có thái độ và biện pháp khác nhau trong quá trình hợp tác quốc tế thông qua các kênh pháp lý hoặc ngoại giao.
Với tư cách là ngành luật của luật quốc tế, nguồn của luật hình sự quốc tế cũng bao gồm các loại hình nguồn giống như nguồn của luật quốc tế. Trước tiên và chủ yếu là các điều ước quốc tế về hình sự quốc tế, các tập quán quốc tế, các nghị quyết của tổ chức quốc tế có hiệu lực pháp luật cũng như một loạt các phương tiện hỗ trợ của luật hình sự quốc tế như các phán quyết của Tòa án hình sự quốc tế, các học thuyết của các học giả danh tiếng về hình sự quốc tế, các nghị quyết có tính khuyến nghị liên quan đến các vấn đề hình sự quốc tế…