1. Thực trạng hàng giả, hàng nhái tại Việt Nam

Tình trạng làm giả – làm nhái sản phẩm đang diễn ra phổ biến ở nhiều lĩnh vực như mỹ phẩm, thời trang, thực phẩm, đồ gia dụng, linh kiện điện tử…
Hàng giả không chỉ gây thiệt hại nặng nề cho doanh nghiệp (mất doanh thu, mất uy tín) mà còn khiến người tiêu dùng gặp rủi ro nghiêm trọng về sức khỏe và tài sản.

Để xử lý đúng luật và bảo vệ thương hiệu, doanh nghiệp phải có chứng cứ đầy đủ, hợp pháp.
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết.

2. Dấu hiệu nhận biết sản phẩm đang bị làm giả/nhái

Doanh nghiệp có thể nghi ngờ hàng giả khi phát hiện:

• Khách hàng phản ánh chất lượng kém, bao bì khác lạ

• Xuất hiện sản phẩm giá rẻ bất thường trên các chợ, đại lý hoặc sàn TMĐT

• Logo, tem nhãn, kiểu dáng tương tự nhưng sắc nét kém

• Không có mã QR, mã vạch đúng định dạng

• Bao bì không đúng màu sắc – chất liệu – quy chuẩn của hãng

• Sản phẩm không có hóa đơn hoặc giấy tờ chứng minh nguồn gốc

Khi có dấu hiệu, bước quan trọng nhất là thu thập chứng cứ đúng luật để xử lý.

3. Cách thu thập chứng cứ khi sản phẩm bị làm giả/nhái

3.1. Ghi nhận và thu thập hình ảnh – video

• Chụp lại bao bì, nhãn mác, kiểu dáng bị làm giả

• Chụp chi tiết các điểm khác biệt (màu sắc, tem, thông số, chất liệu…)

• Quay video quá trình kiểm tra và so sánh hàng thật – giả

• Ghi rõ: ngày, giờ, địa điểm thu thập chứng cứ

???? Lưu ý: Nên lưu trữ bản gốc để đảm bảo tính pháp lý.

3.2. Mua mẫu sản phẩm làm giả để làm vật chứng

Doanh nghiệp nên:

1. Mua sản phẩm giả tại nơi bán

2. Yêu cầu hóa đơn, phiếu thu nếu có

3. Niêm phong mẫu và lập biên bản chứng kiến

4. Lưu giữ sản phẩm để phục vụ giám định

Đây là chứng cứ mạnh mẽ khi làm việc với Quản lý thị trường hoặc Thanh tra.

3.3. Thu thập chứng cứ từ sàn thương mại điện tử và mạng xã hội

Nếu hàng giả được bán online:

• Lưu lại đường link gian hàng

• Chụp ảnh sản phẩm giả được đăng tải

• Quay video khi truy cập link để chứng minh thời điểm

• Lưu lại tên tài khoản, số điện thoại, địa chỉ người bán

• Ghi lại nội dung quảng cáo, bình luận, tin nhắn trao đổi

???? Lưu ý: Nên lưu bản PDF hoặc bản chụp màn hình có timestamp.

3.4. Thu thập hóa đơn, chứng từ, lời khai của người mua

Doanh nghiệp có thể:

• Xin thông tin phản ánh từ khách hàng

• Thu thập hóa đơn/phiếu giao hàng khi người mua nhận hàng giả

• Ghi nhận các trường hợp khách hàng bị lừa

Những dữ liệu này rất quan trọng để chứng minh thiệt hại thực tế.

3.5. Giám định sản phẩm nghi bị làm giả

Doanh nghiệp có thể yêu cầu:

✔ Viện Khoa học Sở hữu trí tuệ (VIPRI)
✔ Trung tâm Kỹ thuật tiêu chuẩn đo lường chất lượng (QUATEST)

Giám định về:

• Kiểu dáng công nghiệp

• Nhãn hiệu

• Bao bì, tem nhãn

• Chất lượng sản phẩm

Kết luận giám định là chứng cứ pháp lý có giá trị cao.

3.6. Lập biên bản, xác nhận tại địa phương (nếu cần)

Trường hợp phát hiện tại điểm bán:

• Đề nghị cơ quan công an phường/xã lập biên bản

• Hoặc mời người làm chứng để ký xác nhận

• Ghi rõ địa điểm, số lượng, tình trạng sản phẩm

4. Sau khi thu thập chứng cứ, doanh nghiệp phải làm gì?

Bước 1: Gửi thư cảnh báo yêu cầu chấm dứt vi phạm

Luật sư soạn thư cảnh báo yêu cầu:

• Ngừng bán hàng giả

• Gỡ bỏ nội dung quảng cáo

• Bồi thường thiệt hại (nếu cần)

Bước 2: Yêu cầu cơ quan chức năng xử lý

Gửi hồ sơ kèm chứng cứ đến:

• Cục Quản lý thị trường

• Thanh tra Bộ Khoa học & Công nghệ

• Công an kinh tế

Bước 3: Khởi kiện dân sự

Nếu thiệt hại lớn:

• Yêu cầu bồi thường

• Yêu cầu xin lỗi công khai

• Yêu cầu tịch thu – tiêu hủy hàng giả

5. Kết luận

Để xử lý hàng giả hiệu quả, doanh nghiệp phải:

✔ Thu thập chứng cứ đúng pháp luật
✔ Giám định mẫu nghi vấn
✔ Triển khai các biện pháp hành chính – dân sự phù hợp

Nếu cần hỗ trợ xử lý nhanh, soạn thư cảnh báo, hoặc báo cáo cơ quan chức năng, doanh nghiệp nên làm việc với luật sư chuyên sở hữu trí tuệ để tránh sai sót pháp lý