1. Khái quát về hợp đồng mua bán hàng hóa:
Hợp đồng mua bán hàng hóa là sự thỏa thuận của các bên theo đó một bên (người bán) có nghĩa vụ giao hàng, chuyển quyền sở hữu hàng hóa cho bên kia (bên mua) và nhận tiền; còn người mua có nghĩa vụ nhận hàng và trả tiền cho người bán.
Đó là có sự chuyển giao quyền sở hữu hàng hóa để lấy tiền. Dấu hiệu này cho phép phân biệt hợp đồng mua bán hàng hóa với các loại hợp đồng khác. Việc phân biệt quan hệ mua bán hàng hóa với các quan hệ khác có vai trò quan trọng đối với việc giải quyết tranh chấp phát sinh từ các quan hệ đó. Sự phân biệt này giúp xác định quyền và nghĩa vụ của các bên trong quan hệ hợp đồng
Để phân biệt hợp đồng mua bán hàng hóa với các hợp đồng khác, cần xem xét cụ thể quyền và nghĩa vụ phát sinh trong hợp đồng giữa các bên, cụ thể như:
+ Điều khoản đối tượng của hợp đồng: các bên có thỏa thuận với nhau về việc mua bán hàng hóa hay không?
+ Điều khoản giao nhận hàng: các bên thỏa thuận về việc giao nhận hàng như thế nào? Có sự dịch chuyển quyền sở hữu từ người này sang người khác hay không?
+ Điều khoản giá: Giá trị thanh toán của hợp đồng có phải là giá trị hàng hóa hay không?
+ Điều khoản thanh toán: điều kiện thanh toán, thời điểm thanh toán phát sinh nghĩa vụ thanh toán như thế nào?
- Hợp đồng mua bán hàng hóa có thể được ký giữa cá nhận với pháp nhân, giữa pháp nhân với pháp nhân hoặc giữa cá nhân với cá nhân;
- Hợp đồng mua bán hàng hóa được ký kết có thể nhằm mục đích sinh lời , sinh hoạt hoặc tiêu dùng của các bên…;
- Hợp đồng mua bán hàng hóa có thể được thể hiện bằng văn bản, lời nói hoặc bằng hành vi cụ thể;
2. Thời hạn khiếu nai và thời hiệu khởi kiện tranh chấp trong hợp đồng mua bán hàng hóa:
2.1 Thời hạn khiếu nại:
Thời hạn khiếu nại là khoảng thời gian, trong đó, bên có quyền lợi bị vi phạm có quyền khiếu nại đối với bên vi phạm; nếu hết thời hạn này bên bị vi phạm không khiếu nại với bên vi phạm thì sẽ mất quyền khởi kiện tại Trọng tài, Tòa án có thẩm quyền.
Thời hạn khiếu nại do các bên thỏa thuận trong hợp đồng. Trường hợp không có thỏa thuận thì thời hạn khiếu nại được pháp luật quy định. Theo quy định tại điều 241 Luật thương mại thì thời hạn khiếu nại được quy định như sau:
- 3 tháng kể từ ngày giao hàng đối với khiếu nại về số lượng hàng hóa;
- 6 tháng kể từ ngày giao hàng đối với các khiếu nại về quy cách, chất lượng hàng hóa; trường hợp hàng hóa có bảo hành thì thời hạn là 3 tháng kể từ ngày hết bảo hành.
- 3 tháng kể từ khi bên vi phạm hoàn thành nghĩa vụ theo hợp đồng đối với khiếu nại về các hành vi thương mại khác, trừ hành vi dịch vụ giao nhận hàng hóa được luật thương mại quy định là 14 ngày kể từ ngày giao hàng.
Khi tham gia giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán hàng hóa cần chú ý những vấn đề sau:
- Quan hệ hợp đồng mua bán giữa các bên được điều chỉnh bởi văn bản pháp luật nào, văn bản pháp luật đó có quy định khiếu nại là một nghĩa vụ bắt buộc không?
- Trong hợp đồng mua bán hàng hóa các bên có thỏa thuận cụ thể về nghĩa vụ khiếu nại và thời hạn khiếu nại hay không?
- Khi có sự vi phạm hợp đồng xảy ra, bên có quyền lợi bị vi phạm đã khiếu nại với bên vi phạm hay chưa? Việc thực hiện này có được thực hiện trong thời hạn khiếu nại do hợp đồng quy định hoặc pháp luật quy định hay không?
2.2 Thời hiệu khởi kiện:
Thời hiệu khởi kiện tranh chấp nói chung, trong đó có tranh chấp trong hợp đồng mua bán hàng hóa nói riêng là thời hạn do pháp luật quy định để bên bi vi phạm thực hiện quyền khởi kiện, đề nghị cơ quan có thẩm quyền bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp. Hết thời hiệu khởi kiện, đương sự mất quyền khởi kiện.
Tính thời hiệu khởi kiện trong hợp đồng mua bán hàng hóa rất phức tạp. Để xác định được chính xác thời hiệu khởi kiện cần cân nhắc những yếu tố sau đây:
- Tranh chấp do cơ quan tài phán nào giải quyết, Tòa án hay trọng tài thương mại? Nếu tóa án giải quyết thì Tóa án áp dụng thủ tục tố tụng gì, tố tụng kinh tế hay tố tụng dân sự.
- Luật nội dung điều chỉnh quan hệ hợp đồng mua bán đang tranh chấp có quy định về thời hiệu khởi kiện hay không? Cách tính thời hiệu như thế nào?
Luật thương mại quy định về tất cả các hành vi thương mại, trong đó có hành vi mua bán hàng hóa là 02 năm, kể từ ngày phát sinh quyền khiếu nại. Như vậy, nếu tất cả các tranh chấp phát sinh trong hợp đồng mua bán hàng hóa thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật thương mại thì thời hiệu là 02 năm. Thời điểm bắt đầu thời hiệu khởi kiện là ngày phát sinh quyền khiếu nại.
Nếu trọng tài thương mại giải quyết thì thời hiệu khởi kiện là 2 năm, kể từ ngày xảy ra tranh chấp.
- Nếu Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng kinh tế thì thời hiệu khởi kiện là 06 tháng kể từ ngày phát sinh tranh chấp
- Nếu Tòa án giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện, có nghĩa là bên bị vi phạm có thể khởi kiện bất cứ lúc nào khi có nhu cầu.
