Giao dịch dân sự vô hiệu: Căn cứ pháp lý, hệ quả và cách xử lý

1. Giao dịch dân sự vô hiệu là gì?

Giao dịch dân sự vô hiệu là những giao dịch được xác lập nhưng không đáp ứng đầy đủ điều kiện có hiệu lực theo quy định của pháp luật dân sự. Khi bị tuyên bố vô hiệu, giao dịch không phát sinh quyền, nghĩa vụ dân sự như mong muốn ban đầu.

✅ Căn cứ pháp lý chính: Điều 117 và các điều 123–131 Bộ luật Dân sự 2015.

2. Các loại giao dịch dân sự vô hiệu theo quy định

2.1. Vô hiệu tuyệt đối

Áp dụng trong các trường hợp vi phạm nghiêm trọng về điều kiện có hiệu lực. Ví dụ:

• Giao dịch giả tạo (Điều 124 BLDS)

• Giao dịch vi phạm điều cấm, trái đạo đức xã hội (Điều 123)

• Giao dịch do bị lừa dối, cưỡng ép (Điều 127)

2.2. Vô hiệu tương đối

Có thể bị tuyên vô hiệu khi có yêu cầu của bên có quyền. Ví dụ:

• Giao dịch do người không đủ năng lực hành vi dân sự xác lập (Điều 125, 126)

• Giao dịch do nhầm lẫn, do người chưa thành niên ký kết mà không được người đại diện đồng ý...

3. Hệ quả pháp lý của giao dịch vô hiệu

Khi một giao dịch dân sự bị tuyên bố vô hiệu, các hệ quả sau sẽ được áp dụng:

• Các bên hoàn trả cho nhau những gì đã nhận.

• Nếu không thể hoàn trả bằng hiện vật, phải hoàn trả bằng tiền.

• Bên có lỗi gây thiệt hại phải bồi thường.

• Tài sản thu được do vi phạm pháp luật có thể bị tịch thu, sung công (nếu có).

⚖ Ví dụ: Ông A mua đất từ ông B bằng giấy viết tay, nhưng đất đó thuộc quyền sở hữu Nhà nước. Hợp đồng sẽ bị vô hiệu vì vi phạm điều cấm.

4. Cách xử lý giao dịch dân sự vô hiệu

Để bảo vệ quyền lợi, khi phát hiện hoặc nghi ngờ giao dịch vô hiệu, bạn cần:

✅ Gửi đơn yêu cầu Tòa án tuyên bố giao dịch vô hiệu.
✅ Thu thập đầy đủ chứng cứ: giấy tờ, lời khai, nhân chứng.
✅ Đề nghị Tòa án áp dụng biện pháp khẩn cấp nếu có rủi ro.
✅ Yêu cầu bồi thường thiệt hại (nếu có).

5. Tư vấn pháp lý: Vai trò của luật sư

Luật sư sẽ hỗ trợ bạn:

• Đánh giá giao dịch có nguy cơ vô hiệu

• Soạn thảo hồ sơ khởi kiện hoặc yêu cầu tuyên bố vô hiệu

• Tham gia tranh tụng tại Tòa

• Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của bạn

6. Kết luận

Giao dịch dân sự vô hiệu là một chế định quan trọng trong pháp luật dân sự nhằm đảm bảo sự công bằng, minh bạch trong các quan hệ dân sự. Hiểu rõ quy định pháp luật và có sự hỗ trợ của luật sư là cách tốt nhất để bạn bảo vệ quyền lợi của mình.